Transpoetica: Szwecja


Mistyczny i pełen religijności świat szwedzkiej poezji. Zaprezentowani zostali tacy twórcy, jak: Erik Johan Stagnelius - outsider, pozostający pod wpływem mistyków i filozofów romantyzmu, gnostyków, doceniony dopiero przez następne pokolenia; modernista Gunnar Ekelöf, który wprowadził do poezji szwedzkiej surrealizm i elementy muzyczne oraz piszący o doznaniach religijnych, inspirujący się muzyką Tomas Tranströmer - najwybitniejszy żyjący poeta szwedzki, stały kandydat do Nagrody Nobla. Wyboru poezji dokonali: dr hab. Piotr Bukowski i dr Magdalena Wasilewska-Chmura z UJ. Utwory prezentowane były w tłumaczeniu przez aktorów Jakuba Kosiniaka i Annę Warchał, jak również - zgodnie z ideą cyklu - w języku oryginalnym, którego brzmienie jest szczególnie ważne w przypadku poezji. Niezwykłą częścią programu były również pieśni Carla Michaela Bellmana - wielkiego szwedzkiego poety i barda z XVIII wieku w wykonaniu uczniów Grzegorza Jurasa.




Erik Johan Stagnelius (1793-1823) 

Poeta i dramatopisarz, przedstawiciel romantyzmu szwedzkiego, ale zajmujący w nim własną, odrębną pozycję. Romantyczną tematykę ujmował często w klasycznej formie sonetu czy elegii. Jego twórczość została doceniona dopiero przez potomnych. też w zbiorach Niebieski dom i Późnojesienny labirynt.







Tomas Tranströmer (ur. 1931) 

Wydał m.in. zbiory wierszy „Ścieżki”, Dziki Rynek. Żywym i umarłym, Gondola żałobna, Moja przedmowa do ciszy. Pracę nad wspomnieniami (Muzeum motyli) przerwała mu choroba. Z wykształcenia jest psychologiem i pracował w tym zawodzie do 1990 r., kiedy przeżył udar mózgu. Częściowo sparaliżowany w następstwie choroby, poświęcił się odtąd twórczości poetyckiej jako głównemu zajęciu. Mimo niedowładów oraz (przejściowej) utraty mowy nie zaprzestał prowadzenia aktywnego trybu życia i spotykania się z czytelnikami. Jego rzecznikiem jest żona Monika, która towarzyszy mu w podróżach i spotkaniach publicznych. Jak twierdzą uczestnicy tych spotkań (w Polsce ostatnio w 1999 w Krakowie), małżonkowie porozumiewają się przy pomocy swoistego, ledwo zauważalnego dla postronnych kodu znaków. 
Poezję Tranströmera cechuje duża zwięzłość. Pisze o doznaniach religijnych, jego wiersze ujawniają inspiracje muzyczne (poeta grał na fortepianie i organach), poruszają problemy zagubienia człowieka we współczesnym świecie. Język poezji Tranströmera jest wyciszony, jednocześnie w utworach spotyka się obrazy pełne paradoksów.
W roku 1990 otrzymał za Żywym i umarłym (szw. För levande och döda) Nagrodę literacką Rady Nordyckiej.


Gunnar Ekelöf (1907-1968) 

Poeta, eseista i tłumacz. Zadebiutował w 1932 r. zbiorem wierszy „późno na ziemi”. Wprowadził do poezji szwedzkiej surrealizm i elementy muzyczne (do tematyki, języka i kompozycji). W Polsce jego twórczość została zawarta w tomach "Każdy człowiek jest światem" i "Poezje wybrane". W 1958 r. został członkiem Akademii Szwedzkiej oraz doktorem honoris causa Uniwersytetu w Uppsali. W 1966 r. otrzymał Nagrodę literacką Rady Nordyckiej. Był kandydatem do literackiej Nagrody Nobla.


Organizatorzy i partnerzy:
Zakład Filologii Szwedzkiej IFG Uniwersytetu Jagiellońskiego
Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie
IKEA
Dziennik Polski
Radio Kraków
TVP 3