Poezję estońską przedstawił Aarne Puu – poeta, tłumacz literatury estońskiej i polskiej,
teatrolog.
Zaprezentowana została poezja takich autorów, jak: kilkakrotnie
nominowanego do literackiej Nagrody Nobla Jaana
Kaplinskiego, piszącego refleksyjną poezję filozoficzną Artura Alliksaara, poszukującego
nowatorskich rozwiązań w dziedzinie formy poetyckiej Paul-Eerika Rummo, czy uznanej poetki Doris Karevy. W programie znalazły się również fragmenty filmu o Estonii, muzyka estońska, a
także wystawa książek tłumaczonych z polskiego na estoński i z estońskiego na
polski.
Aarne Puu – urodził się w 1948 roku w Tallinie. Studiował psychologię i filologię rosyjską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mieszka w Krakowie i pracuje w Katedrze Filologii Węgierskiej UJ. Poeta, tłumacz literatury polskiej i estońskiej; na język estoński przełożył m.in. książki St. Lema, A. Bahdaja, W. Chotomskiej, M. Konopnickiej i in., na język polski poezje J. Kaplinskiego, P.-E. Rummo, A. Alliksaara oraz prozę Fr. Tuglasa, A. Valtona, M. Unta. V. Vahinga i in. Tworzy w języku polskim i estońskim. Od 1990 roku należy do Związku Pisarzy Estońskich w Tallinie. Jego wiersze były tłumaczone m.in. na język albański, angielski, arabski, grecki, litewski, niemiecki, słowacki, słoweński, rumuński, ukraiński i włoski. Książkowe wydania poezji A. Puu ukazały się na Węgrzech i w Bułgarii. Jest autorem kilku zbiorów poezji m.in. Jezioro mojej pamięci (1989 – Nagroda im. A. Bursy), Ring on nii pikk (Krąg jest tak długi, Tallinn 1990), Inny wybór (1998), Sajandi väsimus (Zmęczenie stuleciem, Tallinn 2002) oraz Kręgi pamięci (Kraków 2007).
Język estoński, obok fińskiego, karelskiego i lapońskiego,
należy do bałtycko-fińskiej grupy rodziny języków ugrofińskich. Jest językiem
stosunkowo młodym, jego najstarsze zabytki pochodzą z XIII wieku, natomiast
zabytki drukowane w języku estońskim to przykłady literatury religijnej
powstałe na początku wieku XVI (były to katechizm katolicki, pisma
protestanckie, katechizm luterański). O estońskiej literaturze pięknej można
mówić, wskazując na jeszcze późniejsze czasy. Estończycy uważają, że
artystyczna poezja estońska narodziła się dopiero na początku XIX wieku, kiedy
to tworzył „pierwszy poeta” estoński -
przedstawiciel klasycyzmu, nawiązujący do wzorów twórczości ludowej -
Kristjan Jaak Peterson. Zainicjował on rozwój wspaniałej historii literatury
estońskiej, gdyż - jak na stosunkowo mały kraj, z liczbą mieszkańców nie
przekraczającą półtora miliona - z podziwem zwraca się uwagę na fakt, że Estonia
dała światu kilku wielkich pisarzy: m.in. Antona Hansen-Tammsaare, Eduarda
Vilde, a obecnie, dwaj znakomici poeci estońscy są poważnymi kandydatami do
literackiej Nagrody Nobla. Mowa o Jaanie Krossie i jego imienniku, Jaanie
Kaplinskim. Nazwisko drugiego z wymienionych nie bez przyczyny wydaje się
brzmieć znajomo - jego ojciec, dr Jerzy Kapliński, był z pochodzenia Polakiem,
który przyjechał do Estonii, by nauczać języka i literatury polskiej na uczelni
w Tartu. Jaan Kaplinski urodził się 22 stycznia 1941 roku. Studiował
lingwistykę, pracował jako badacz, socjolog, ekolog, tłumacz z kilku języków na
estoński, także literatury polskiej (przełożył m.in. Wspomnienia Ijona
Tichego Stanisława Lema). Doceniany
jest przede wszystkim jako pisarz i poeta. Jest autorem wierszy, esejów,
opowiadań i dramatów. W 2001 roku został laureatem Nagrody Vilenica, do
literackiej Nagrody Nobla był zgłaszany kilkakrotnie. Jego poezję oraz innych
wybitnych poetów estońskich tłumaczy mieszkający w Krakowie poeta Aarne Puu.
Jaan Kaplinski
***
Wszystko jest tylko
ziemią wodą powietrzem i ogniem
przemijającym i
pozostającym zarazem
nasza myśl
lub spojrzenie
nic im
nie odbiera
i nic
nie
dodaje
tłumaczenie: Aarne Puu
(z tomiku A. Puu - Kręgi
Pamięci, 2007)
Partnerzy i sponsorzy:
Konsulat Honorowy Republiki Estonii w Krakowie
Dziennik Polski, Radio Kraków Małopolska, TVP 3 Kraków